Toelichting Top 100 kunstverzamelaars
Sinds 2014 is een globaal beeld bekend van de verschillende typen Nederlandse kunstverzamelaars, hun motieven, interesses en hun huidige of voormalige professies. Dit jaar is dat beeld zuiverder geworden. Meer details zijn bekend over de soort, omvang en waarde van de kunst die verzameld is door de belangrijkste Nederlandse verzamelaars.
Nederland telt circa zeshonderd particuliere kunstverzamelaars waarvan de collectie meer dan honderd werken omvat met een gezamenlijke waarde van minimaal € 100.000,-. Ruim honderd daarvan hebben een verzameling die een waarde vertegenwoordigt van meer dan € 750.000,-. Van de verzamelaars met een verzameling tot een half miljoen is de meerderheid jonger dan 60 jaar. Bij de meer omvangrijke collecties zijn personen van 60 jaar en ouder verre in de meerderheid.
De meeste verzamelaars zijn ondernemers, juristen en medici. Ook vroeger waren dit veel voorkomende en belangrijke verzamelaars, die net zoals dezer dagen weer gebeurt, nogal eens hun eigen museum oprichtten. Voorbeelden daarvan zijn het Teylers Museum, Museum Boijmans van Beuningen en meer recent het Jan van der Togt Museum en het Museum Beelden aan Zee. Ook hebben Joop van Caldenborgh, Hans Melchers, Geert Steinmeijer en Jan van den Broek ieder een eigen museum geopend.
Alle disciplines zijn in de collecties vertegenwoordigd, waaronder grafisch werk, glaswerk, keramiek, fotografie, video’s, tekeningen, kleine tot zeer grote beelden, monumentaal werk, toegepaste kunst en uiteraard veel schilderijen.
Verzamelen blijkt voor veel verzamelaars een passie. De verzamelingen zijn in het algemeen samengesteld op basis van persoonlijke fascinaties, vaak gecombineerd met durf en impulsiviteit. Lang niet altijd is sprake van een consistent beleid: vaak spelen toeval en persoonlijke relaties een rol bij de verwerving van nieuw werk. Veel eclectische verzamelingen zijn het gevolg.
Verzamelaars blijken nogal eens eigenzinnige denkers en doeners, die in tegenstelling tot wat je wellicht zou mogen verwachten, lang niet altijd met hun collectie te koop lopen. Met enige regelmaat waren verzamelaars terughoudend met het verstrekken van informatie, vooral over de waarde en de omvang van hun collecties. Tijdens het onderzoek bleek weer duidelijk dat de bepaling van de waarde geen sinecure was en de informatie over de waarde van een verzameling sterk kon verschillen, afhankelijk van de bron.
De grotere verzamelaars weten zich vaker omringd door adviseurs. Zij geven aan dat aankopen vaak weloverwogen plaatsvinden in de lijn van de bestaande verzameling. Nadere beschouwing van de samenstelling van de collecties laten je bij die uitspraken wel eens glimlachen. Consistentie lijkt beïnvloedbaar door de tijd.
Ook dit jaar is veel onderzoek aan de samenstelling van de top 100 vooraf gegaan. De vele contacten hebben vaak gedetailleerde informatie over de verzamelingen opgeleverd, die om meerdere redenen niet is vermeld. De namen van de verzamelaars zijn slechts aangevuld met de huidige of voormalige professies van de verzamelaars en een signatuur van hun verzamelingen. Verreweg het merendeel van de verzamelaars heeft de vermeldingen geconfirmeerd en de conclusie is dan ook gerechtvaardigd dat de opsomming dit jaar betrouwbaarder is dan de vorige edities. Zonder twijfel bevat de opsomming echter toch nog misvattingen. Uw reacties zijn dan ook welkom bij els.vanlent@kunstweek.nl.